Na de Slag om Normandië blokkeerde de Duitse bezetter de Noord-Franse havens voor de Engelse, Amerikaanse en Canadese bevrijdingstroepen. Van 4 september 1944 tot 8 november 1944 vond de Slag om de Schelde plaats. Het doel van de geallieerden was om de riviertoegang tot de haven van Antwerpen op de Duitsers te veroveren. Beide oevers van de Schelde moesten bevrijd zijn voor de bevoorrading van de vanuit Normandië naar het noorden oprukkende bevrijdingstroepen. Op 4 september 1944 viel Antwerpen al in Canadese handen. De geallieerde bevrijdingstroepen stuitten echter in Zeeuws-Vlaanderen op het Duitse leger, dat zich ingroef. Zo werd Zeeuws-Vlaanderen twee maanden lang het frontgebied.

De destijds 10-jarige Emmy Cornelis vertelt: ‘Er moest meter voor meter worden gevochten om de kleine dorpen ten oosten van Breskens. Onze schuilkelder in het dorp Hoofdplaat aan de Westerschelde lag midden op het slagveld van Canadese en Duitse troepen, die elkaar over en weer beschoten. Op 17 oktober 1944 trof een Canadese granaat onze schuilkelder. Elke dag zie ik ons nog zwaargewond liggen in die kelder. Die beelden gaan nooit meer weg! Er is een hevige strijd gevoerd in de kleine Zeeuwse dorpen IJzendijke, Hoofdplaat en Biervliet. En wij zaten er middenin!’

‘Mijn ouders zijn allebei opgegroeid in een katholiek gezin in het dorp Hoofdplaat in Zeeuws-Vlaanderen. Mijn vader heette Theophiel Cornelis (1903). Hij was verzekeringsagent en ziekenfondsbode. Mijn moeder, Sophie Cornelis-van Opdorp (1906), had een kruideniers- en textielwinkel in IJzendijke. Aan de achterkant van de winkel was het woonhuis. Op 1 december 1933 werd ik als hun eerste kind geboren. Ze noemden mij Emmy. In 1934 kreeg ik een broer, Arnold, en in 1936 kwam mijn zus Maria erbij. Al van jongs af aan hielp ik mijn moeder in haar drukke winkel. Moeder kon erg mooi zingen en iedere zondagavond zong ze liedjes met ons rond de buiskachel. In 1939 werd mijn vader als soldaat gemobiliseerd. Hij zou als militair worden ingezet bij de grensbewaking met België. Nog voor de Duitse inval was hij weer uit dienst, omdat hij astma had. Vanaf april 1940 ging ik naar de katholieke lagere school in IJzendijke. Als zesjarig kind zat ik nog maar enkele weken in de eerste klas, toen de oorlog begon.’

‘Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger Nederland binnen. De vijand dreigde naast Rotterdam nog meer steden te zullen bombarderen, waarop de Nederlandse capitulatie volgde op 14 mei 1940. Die overgave gold niet voor de provincie Zeeland, waar Franse, Belgische en Nederlandse troepen nog enkele dagen doorvochten. In die begindagen van de oorlog zag ik vanaf het tuinpad een brandend Engels vliegtuig neerstorten op een kilometer van ons huis in IJzendijke. Die vliegtuigcrash bracht zoveel luchtdruk teweeg dat ik de tuinpoort niet open kreeg. Dit maakte een diepe indruk op mij.

Op 17 mei, na het bombardement op Middelburg, werd de strijd in Zeeland ook opgegeven. En op 18 mei 1940 zag ik het Franse leger zich terugtrekken via de pont van Vlissingen naar Breskens, met vrachtwagens en materieel. Ze reden door ons dorp IJzendijke richting de Belgische grens. Mijn vader maakte een schuilkelder in de tuin, waar we bij ieder luchtalarm inkropen. Je mocht na zeven uur ’s avonds niet buiten komen. Mijn ouders moesten onze kruidenierswinkel en ons huis met zwart papier verduisteren.

Mijn moeder legde ons uit dat het beter was om te zwijgen over alles wat je zag gebeuren, want je kon niemand vertrouwen. Alles in de winkel ging op de bon. Het Nederlandse geld moesten we inleveren, want je mocht alleen betalen met Duits geld. Ons schoolgebouw werd door de Duitsers in beslag genomen, die er hun legerbasis van maakten. De nonnen gaven ons voortaan les in een herberg, een groot huis, een café of in een winkel. We kregen elke week twee uur Duitse les. In 1940 werd mijn broer Johan geboren en in 1943 kwam mijn broer Herman erbij. Om mijn moeder te ontlasten hielp ik haar met het verzorgen van alle kinderen, met de winkel en met het huishouden.’

‘Oom Peet had met mijn grootvader Cornelis een grote schuilkelder gemaakt achter de boerderij voor zijn gezin. Toen wij er met ons gezin aankwamen, bouwden ze er een tweede grotere schuilkelder bij. Op de bodem legden ze hooibalen met daarop jute zakken, waar je alleen op kon liggen of zitten. Het dak maakten ze van boomstammen, bedekt met takken met bladeren. Dit dak was helaas niet waterdicht. De Canadezen probeerden de dorpen aan de kust te veroveren waarbij de Duitsers in alle hevigheid terugschoten. Onze schuilkelders lagen precies in de steeds verschuivende vuurlinie tussen die twee. Soms wonnen de Canadezen aan terrein en renden ze voorbij onze schuilkelders en dan waren het weer de Duitsers die deze polder veroverden. Intussen kwamen er meer vrienden schuilen, dus in de twee kelders zaten in totaal zo’n 30 mensen. We konden ons niet wassen, noch omkleden, dus we stonken verschrikkelijk. We dronken verse warme melk van de koe uit een pollepel. Je deed er je behoeften in een emmer. ‘s Nachts sliepen we er dicht opeen vanwege de kou. Al die dagen leefden we voortdurend in angst.’

‘Na twee dagen schuilen bij zijn zus in Biervliet is mijn vader teruggegaan naar ons huis in IJzendijke. Onze winkel was helemaal leeggeroofd. Hij zorgde ervoor dat het huis bewoonbaar werd. Wij, kinderen, kwamen spoedig allen in huis bij Tante Celina in Sluiskil. Op 6 november 1944 gaven de Duitsers zich over in Middelburg en was de Strijd om de Schelde beslist. Op 8 november 1944 gaven de laatste Duitsers op Walcheren zich over en was de Scheldemonding vrij. Toen keerden wij terug naar vader. Als oudste moest ik voor de kinderen zorgen, terwijl vader moeder bezocht in het ziekenhuis.

Op 1 december 1944 werd ik elf jaar en ging ik naar de zesde klas. Op 13 december 1944 kwam de wijkzuster me van school ophalen. Ze zei: “Je moet niet schrikken. Je moeder ligt op de grond naast de kachel en krijgt nu een baby.” Op dat moment was vader aan het werk in het naburige dorp Biervliet. Onze buren haalden hem met de fiets op. Toen ik thuiskwam zag ik mijn moeder op de grond liggen bij het licht van een olielampje. Gelukkig kwam de huisarts diezelfde dag nog op tijd. Om half zeven ’s avonds is Anton twee maanden te vroeg geboren.

De dokter legde hem gewikkeld in vette watten in een kinderwagen. Ik moest hem melk geven en met een kruikje warm houden. Hij heeft zes weken in de watten gelegen. Vanwege de granaatscherf in moeders buik had hij een beschadiging aan de kleine hersenen. De verwachting was dat hij het niet zou redden. Wonder boven wonder was hij nog in leven. Later bleef hij achter met praten, kruipen en lopen. Mijn moeder was altijd een optimistisch mens geweest, maar nadat Anton was geboren, was al haar vrolijkheid voorgoed verdwenen.’

‘Na de bevrijding ging mijn vader weer aan het werk als verzekeringsagent en ziekenfondsbode. Ook mijn moeder en ik begonnen direct weer in de winkel. In juni 1945 kwam mijn neef, Leopold Cornelis, terug uit de Arbeitseinsatz. Toen pas hoorde hij dat zijn vader en broertje inmiddels waren overleden bij de granaatinslag. In 1946 mocht ik na de lagere school van vader niet naar de hbs, want ik moest moeder helpen met de zorg voor alle kinderen. En er was ook voor mij nog veel werk aan de winkel. Op mijn zestiende deed ik een avondopleiding voor coupeuse en haalde ik mijn middenstandsdiploma. In 1947 is mijn jongste broer, Edy, geboren. Ook hem heb ik verzorgd.

Van jongs af aan speelde ik met mijn jeugdvriend Victor van Dierendonck (1926) in Hoofdplaat. We trokken altijd al naar elkaar toe en de liefde was wederzijds. Op 2 september 1954 zijn we getrouwd in IJzendijke en mijn trouwjurk maakte ik zelf. Na ons trouwen gingen we in Sas van Gent wonen, waar ik mijn eigen zaak begon in kruidenierswaren en textiel. We kregen twee kinderen, Marjon (1956) en Anton (1960). Uiteindelijk kon ik als kleine kruidenier de concurrentie met de supermarkten niet aan. Voortaan verkocht ik alleen nog stoffen in mijn ‘Stoffencentrum Van Dierendonck-Cornelis’ in Sas van Gent.’