Te Hollands voor Indonesië en te Indisch voor Holland, daar lopen wij als Indo-Europeanen, kortweg Indo’s, vaak tegenaan. Na mijn gevangenschap in de jappenkampen op West-Sumatra, de Bersiap en een kille ontvangst in Nederland besloot ik het roer om te gooien: ‘Nooit meer armoede’ was mijn motto. Na de Hogere Zeevaartschool werd ik scheepswerktuigkundige op de grote vaart. In 1981 koos ik voor een betere toekomst als werktuigkundig ontwerper met mijn vrouw in Amerika. Aan Europeanen moet ik geregeld uitleggen dat ik in Nederlands-Indië ben geboren en dat wij Indo’s in de buitengewesten ook in kampen hebben gezeten. Graag vertel ik hier mijn oorlogsverhaal, omdat het verhaal van de Indo op Sumatra lange tijd onderbelicht is gebleven.

Ronny Geenen vertelt: ‘Mijn vader Eddie Geenen werd in 1912 in het mijnstadje Sawahlunto op West-Sumatra geboren. In ieder gezin waren er wel mannen werkzaam bij de Ombilinmijnen. Mijn vader was er onderopzichter in het magazijn. Hij kwam als Indische Nederlander uit een Indo-Europese familie, want zijn Brabantse voorvader Arnoldus Adrianus Geenen vertrok op 29 juli 1848 als brandweerman voor het Nederlands-Indische leger naar Padang op West-Sumatra. Begin jaren dertig ontmoette mijn vader mijn moeder in Padang op de dansvloer. Al gauw stonden zij er bekend als goede dansers.
Mijn moeder, Claire Chevalier, was geboren in 1915 en zij kwam uit een welgestelde familie van gemengd Indo-Europees bloed. Haar Franse voorvader, Antoine Caesar Chevalier, was geboren in Parijs in 1780 en hij was na Napoleons nederlaag in Waterloo per schip op de westkust van Sumatra aangekomen. Haar vader had een autobedrijf en haar moeder runde het hotel-restaurant Belantung in Padang. Mijn moeder behaalde haar mulo-b diploma op de katholieke meisjesschool. Op 12 juni 1935 trouwden ze en als huwelijkscadeau kregen zij een kleine woning in Sawahlunto van mijn grootmoeder Geenen. Op 26 april 1936 ben ik daar geboren met de naam Ronny Geenen. Ook mijn broer Billy en zus Solita zijn in dit huis geboren. Mijn moeder deed zelf het huishoudelijke werk en verzorgde de drie kinderen.’

‘Op 5 december 1943 moesten we opnieuw onverwachts vertrekken. Onder Japanse bewaking liepen we naar het station Padang, vanwaar we met 35 vrouwen en kinderen per open vrachtwagen naar het vrouwenkamp Bangkinang werden gebracht. Dit lag aan een riviertje op een rubberplantage midden in het oerwoud. Ons transport in de brandende zon, zonder eten of water, duurde ruim acht uur. Het vrouwenkamp bestond uit vier lange bamboe barakken die waren verdeeld in twee verdiepingen. In deze open ruimten was er geen privacy. Per gezin kreeg je maar weinig slaapruimte. Onze grootste problemen waren de vreselijke honger en het gebrek aan medicijnen. Het dagelijks eten bestond uit een blikje rijst en een schep sagopap. Daarnaast was een deel van de bewakers uiterst wreed. Wij kinderen kregen vaak opdracht om buiten het kamp hout te sprokkelen om te kunnen koken. Het was strikt verboden om groenten mee naar binnen te nemen. Toch vonden we eetbare varenplanten aan de waterkant van het riviertje die we in onze broekzakken meesmokkelden. Ik kreeg een vreselijk pak slaag toen ik op een dag werd betrapt. Ook maakten we jacht op muizen om bouillon voor de zieken van te koken. Soms kregen we Nederlandse taalles en rekenen. Mijn grootmoeder Geenen was 61 jaar en kon vanwege rugproblemen niet diep genoeg buigen. Een wrede Jap liep op haar toe, sloeg haar tegen de grond en gaf haar een schop met zijn laars. Mijn broer Billy en ik sprongen uit de rij om haar te helpen opstaan. Hij gaf ons ook harde klappen en trapte mij hard in de rug. Een jonge moeder van twee kleine kinderen kocht van een kampongbewoner wat nasi rames tijdens haar corvee in een tuin buiten het kamp. De Jappen betrapten haar daarmee in het kamp en ranselden haar af. Ze viel op de grond en zij sloegen haar met een geweerkolf, terwijl anderen haar schopten. We konden haar niet helpen, omdat de bewakers ons onder schot hielden. Daarna heeft zij met niemand meer gesproken, alleen nog met haar kinderen.
De vrouwen probeerden hun laatste waardevolle spullen te ruilen voor voedsel met de kampongbewoners over de bamboe schutting heen. Mijn 17-jarige nicht Gerdy was goed in afdingen en hielp anderen daarbij. Eens betrapte een Koreaanse bewaker haar met een zakdoek vol juwelen. Zij rende een toilethok in en gooide het sieradenpakketje nog over de toiletmuur, waarachter een ander meisje dit opving. De Koreaanse bewaker trok Gerdy van het toilet af. Hij wilde weten waar het pakketje was, maar zij zei niets. Als straf sloeg hij haar in zijn kantoor zo hard dat ze met haar achterhoofd op de hoekpunt van zijn bureau viel. Aan deze val hield ze een evenwichtsstoornis over.’

‘Onvergetelijk was het goede nieuws over onze bevrijding in kamp Bangkinang. Op de avond van 21 augustus 1945 werd ons meegedeeld dat er de volgende dag geen sagopap werd verstrekt, maar driemaal het dagrantsoen rijst. De volgende middag op 22 augustus sprak kampcommandant Hashimoto de leiding toe van het vrouwen- en het gelijknamige mannenkamp enkele kilometers verderop. Hij zei: ”De oorlog is ten einde. De gevechten zijn gestaakt, want Japan is gebombardeerd met twee Amerikaanse atoombommen.” Hashimoto beloofde dat beide kampen meer voedsel en medicijnen zouden krijgen. Al snel werden er voedselpakketten gedropt door geallieerde vliegtuigen. Dat was bittere noodzaak, want de meesten van ons waren vel over been en op sterven na dood. Engelse militairen bevrijdden ons kamp onder leiding van major Langley en paratroeper sergeant Van Onselen. Opeens waren er eieren, melk en kippen voor de gevangenen. We werden gewaarschuwd ons niet te overeten en om in het kamp te blijven, omdat de Indonesische vrijheidsstrijders ons zouden aanvallen.’

‘In december 1945 werden mijn vader, mijn moeder en haar vier kinderen, oma Chevalier en mijn nicht Sylvia van Bronckhorst met het schip Sibajak van Padang naar Batavia vervoerd. Mijn vader werd opgenomen in het Carolus ziekenhuis en wij kregen een huurwoning in het opvangkamp Tjideng. Dit kamp werd bewaakt door Brits-Indiërs. Het kamp grensde aan een kampong en de bevolking hield zich afzijdig van ons. Binnen het kamp hadden we een vrij en beschermd leven en we gingen er naar school. Als mijn moeder ging werken als secretaresse, dan zorgde haar moeder voor ons. Van december 1945 tot aan zijn dood heeft mijn vader in het Carolus ziekenhuis gelegen. Op 15 augustus 1948 overleed hij aan zijn bajonetverwondingen en aan pleuritis. Mijn moeder en ik als oudste zoon stonden naast zijn bed bij zijn overlijden. Ik herinner mij de laatste wens die mijn vader tot mij richtte: “Ron, je bent de oudste. Ik verwacht dat je je moeder zoveel mogelijk helpt en steun geeft.” En: “Beloof me dat je nooit in je leven in een leger zult dienen!” Vader werd in Batavia op de begraafplaats Tanah Abang begraven. Ik denk vaak aan mijn ouders over wat zij allemaal hebben meegemaakt als ik buiten zit op mijn favoriete plek op de houten bank onder het afdak van mijn huis.’

‘Op 3 januari 1951 vertrokken wij met het Engelse passagiersschip s.s. Chitral naar Nederland en kwamen op 30 januari in Rotterdam aan. Met een bus werden wij naar Hotel Beatrix in Nijmegen gebracht. Binnen twee maanden werd dit zeer slechte hotel gesloten en we kregen een beter pension aangeboden aan de Groesbeekse weg. Voor moeder was er geen werk. Als eerste Indische leerling op de Nijmeegse mulo werd ik uitgescholden vanwege mijn huidskleur. Ik haatte het koude weer en lustte geen aardappelen. Op mijn veertiende liet ik mijn moeder weten dat ik niet in Nederland wilde blijven. ‘Nooit meer arm zijn’ was mijn motto. Om de wens van vader te eerbiedigen ging ik niet het leger in, maar deed ik de opleiding tot werktuigkundige aan de Vlissingse Zeevaartschool. In 1955 vond mijn moeder een nieuwe partner, Anton Schuwer, een goede vriend uit de Indische tijd. Samen kregen ze een dochter Winny en traden in het huwelijk. Met mijn stiefzus Winny heb ik nog steeds een goede klik. In Den Haag ontmoette ik mijn latere vrouw Sylvia Weise op een feest. Ze was administratief medewerkster bij de politie. Onze beide families waren zwaar getroffen door de oorlog. Vanwege haar slechte jeugd als wees in Indië wilde ze geen kinderen. We trouwden in 1967 in Den Haag. Begin 1981 koos ik voor een toekomst in Amerika bij een groot ingenieursbureau voor petrochemische installaties van
CF Braun in Los Angeles. Mijn vrouw en ik hebben hier nooit spijt van gehad, alleen het afscheid van mijn moeder was ontzettend moeilijk.’