‘Op maandagochtend 7 mei 1945 zorgden mijn vriend Wim Nipper en ik dat we tijdig naar het Damplein liepen. Eenmaal daar was de Dam al helemaal volgestroomd met volwassenen. Vandaar dat we via de tralies voor de ramen van het Paleis op de Dam naar een hoge vensterbank klommen voor een beter uitzicht. Zo keken wij hoog gezeten neer op de feestende menigte. Vlak voor het Paleis was een houten feesttent met een podium gebouwd, voor de sprekers bij de machtsoverdracht. We zagen de drie verkennende gepantserde voertuigen van een Britse legereenheid door de menigte komen aanrijden, die werden toegejuicht. Op enkele meters hiervandaan zag je ook trucks met Grüne Polizei en Waffen SS voorbijrijden. De Britse eenheid verdween weer van de Dam. Een orgel draaide vrolijke Hollandse liedjes. 

Er kwam een open vrachtwagen het Damplein oprijden met vrouwen en meisjes die met Duitsers waren omgegaan, die hardhandig werden kaalgeschoren. Ze werden uitgejouwd en bespuugd door de joelende mensen. Ze werden tot bloedens toe geslagen en overgoten met menie. Dit was afschuwelijk om te zien. We hadden zoveel honger geleden in de stad en je kon je goed voorstellen dat deze jonge meiden werkelijk alles deden om aan eten te komen. Nu richtte de volkswoede zich op hen.’ 

‘Opeens werd de sfeer grimmiger. Links van het Paleis bevond zich het gebouw van de herensociëteit De Groote Club. Hier verbleef de Duitse Kriegsmarine in afwachting van de Canadezen, die hen zouden ontwapenen en wegvoeren naar Duitsland, zoals was afgesproken tussen de Geallieerde en de Duitse legerleiders. Ook waren er nog Duitse soldaten op de Dam en er liepen BS’ers in blauwe overalls rond, die de orde geweldloos zouden handhaven. 

Plotseling klonk er een geweerschot. Op dat moment was het voor mij onduidelijk waar dit schot vandaan kwam. Direct daarna, omstreeks 15.00 uur, richtte een Duitser zijn mitrailleur op de mensenmassa vanaf het balkon op de hoek van de Kalverstraat en er zakte een flink aantal mensen ineen. Er ontstond grote paniek en iedereen stoof uiteen. Je hoorde achter elkaar het geratel van de mitrailleur en het angstige gegil van de wegvluchtende mensen. Wim en ik sprongen tegelijk van de hoge vensterbank op zoek naar een schuilplaats. Na die sprong verloor ik in het tumult Wim uit het oog. Als hij nog leeft, zou ik hem graag nog eens willen spreken. Sommigen mensen schuilden met zijn negenen in één rij recht achter een lantaarnpaal, daar zijn zelfs nog foto’s en filmbeelden van. Anderen probeerden achter een kiosk te schuilen. Bij alle zijstraten van het Damplein ontstonden opeenhopingen van mensen, die er weg wilden. Ik rende voor mijn leven naar de achterkant van het draaiorgel dat als schild enige bescherming bood. Dat stond midden op het Damplein voor De Bijenkorf. Met een twintigtal mensen zat ik gehurkt achter het draaiorgel. We zaten er niet veilig, want de BS’ers schoten terug en zij waren nauwelijks getraind om goed te schieten. We zaten dus midden in de vuurlinie.’

‘Om uit de vuurlinie te ontsnappen renden we richting de Nieuwe Kerk. De deur aan de pleinzijde was gesloten. Via een al eerder door iemand ingetrapt laag zijraam aan de rechterzijde ben ik de kerk binnengeklommen, achter heel wat anderen aan. Tijdens het rennen werd ik geraakt. De kogel ging dwars door de muis van mijn duim en versplinterde het bot van mijn linker bovenbeen. Mijn hand bloedde hevig, maar van mijn beenwond voelde ik nog niets. 

Plotseling gooide iemand een paar handgranaten de kerk in. Hier waren al vrij veel mensen naar binnen gevlucht. Vliegensvlug verstopte ik me bij het praalgraf van Michiel de Ruyter. Een in het wit geklede zuster van het Rode Kruis zag mijn hand zo hevig bloeden en wikkelde er een verband omheen. Er was geen plek in de ziekenhuizen, doordat er zoveel ernstige gewonden waren van de schietpartij. Daarom werd ik door deze zuster naar huis gestuurd. Wonderlijk genoeg ben ik lopend thuis gekomen. Wekenlang heb ik op bed gelegen en dat was heel zwaar. Ik had veel pijn, de wonden genazen niet en ik kreeg last van ernstige infecties. Onze huisarts gaf me het nieuwe wondermiddel penicilline. Mijn moeder knipte van haar korset een handige elastieken huls om het beenverband goed op zijn plek te houden en ik had een mitella om mijn hand rust te geven. Mijn moeder verschoonde een aantal keer per dag het verband.’

‘Uiteindelijk werd ik voor het eerst geopereerd in het Emma Kinderziekenhuis. Een arts zei: “Het been moet eraf!” Gelukkig was op dat moment mijn vader net lopend teruggekeerd van de dwangarbeid op een boerderij in Ludwigshafen am Rhein. Vader vond dat de arts mijn been moest sparen en dat is ook gebeurd. Maandenlang lag ik met een ontstoken linkerbeen in het ziekenhuis en herinner me vooral dat we veel koolsoorten aten. Er volgden nog zeker tien operaties, want de beenwond ging niet dicht. Steeds lieten botsplinters los en die veroorzaakten ontstekingen. Als ik onder de morfine in het ziekenhuis lag, dan zag ik die hevige oorlogsmomenten weer voor me. Plotseling stond ik weer in Medemblik op dat landweggetje en werd mijn vader bij mij weggehaald. Of dan sprong ik weer met Wim vanaf de vensterbank van het Paleis en schuilde ik voor de kogels achter het draaiorgel. Later heeft een orthopedisch chirurg me goed geopereerd en een stuk huid geplaatst over de wond, waardoor deze uiteindelijk toch helemaal dicht is gegaan. Hij heeft mijn been daadwerkelijk gered.’

‘In 1949 keerde vaders broer Evert, een voormalig plantagemanager in Nederlands-Indië, terug naar Amsterdam. Hij kwam met zijn Indische vrouw Rosario en zes kinderen bij ons in huis wonen. Alleen mijn oom kon ik verstaan, zijn vrouw en kinderen spraken nog geen Nederlands. Wij hadden al een doortrektoilet in huis, maar zij gebruikten altijd flessen water op het toilet om zich af te spoelen. Op mijn dertiende wilde ik graag gaan werken in Artis. Mijn vader kende een van de oppassers en de directeur koos mij uit 350 sollicitanten. Samen met de hoofdoppasser verzorgde ik het vogelhuis, het apenhuis en het slangenhuis. Op de zolder van het olifantenverblijf en boven het aquarium had een aantal Joodse onderduikers gezeten. Hun spullen lagen er nog. Ik moest meehelpen al deze spullen in houten kisten te stoppen.’ 

‘Op dat moment was het me een raadsel waarom er werd geschoten. Jaren later hoorde ik dat er die ochtend in een steeg achter de Dam al een groepje Duitsers hardhandig was ontwapend door de BS, waarbij één Duitser was doodgeschoten. De Binnenlandse Strijdkrachten bestonden uit jongemannen uit het verzet of arbeiders die graag de Duitsers te grazen wilden nemen en hen wilden ontwapenen. Dat was tegen de afspraak omdat de Canadezen de ontwapening zouden doen. 

Opeens was de feestvreugde voor de op handen zijnde bevrijders voorbij en werd de sfeer grimmig toen die ‘moffenmeiden’ hardhandig werden kaalgeschoren. Ik blijf me er nog altijd over verbazen hoe snel de sfeer veranderde en ontaardde in de schietpartij. De waanzin van de oorlog blijft me bezighouden. Omdat ik zo blij ben dat ik het heb overleefd en ik hoop dat men iets van mijn verhaal kan leren, vertel ik mijn oorlogsverhaal graag op scholen en aan toeristen. Vaak zijn mijn toehoorders verbaasd dat dit schietincident ná de capitulatie op 5 mei is gebeurd.

In het verlengde van mijn tuin in Landsmeer staat een oorlogsmonument, een propeller van een Engels vliegtuig dat boven land neerstortte terwijl de piloten in de Noordzee waren gesprongen en zijn verdronken. Bij de Herdenking op 4 mei ben ik daar meestal met mijn vriendin Jannie en de kinderen. De Engelse en Amerikaanse toeristen die hiernaar komen kijken vertel ik graag het een en ander over de oorlog. Elke week pak ik de fiets om naar de Dam te gaan en daar op een bankje te kijken naar de plek waar ik bijna het leven liet tijdens het schietincident op maandag 7 mei 1945. De oorlog was nota bene voorbij, we vierden al Bevrijdingsdag in Amsterdam en toch vloog opeens de vlam in de pan!’

Interview: Ellen Lock, Juni-editie 2021, SVB/PUR-cliëntenblad Aanspraak.